Het leuke van dit vak is, is dat er altijd wel iets nieuws te leren is. Vaak omdat je klanten vragen of er iets mogelijk is of, ietsje erger, er is iets fout gegaan. Zo ook bij klant X, waar ik een set films had geleverd. Een nieuwe klant, altijd spannend, want een nieuwe klanten staan gelijk aan (aanloop)problemen. Ze hebben allemaal zo hun eigen wensen en ideeën hoe ze hun films willen hebben, een beetje wennen aan elkaar dus. En jawel, met een paar dagen werd ik gebeld met de mededeling dat de films niet helemaal conform de specificaties waren en dat de overvul niet klopte.
Van tevoren had ik wel telefonisch overleg hierover, maar miscommunicatie ligt al gauw op de loer. En een overvul in punten is niet hetzelfde als overvul in mm., waarvan akte. Dus na een nieuw bestand met de juiste overvul en een set films, waren de problemen tot tevredenheid opgelost.
Nu kon ik mij herinneren dat mijn Raster Image Processor daar een stukje software voor heeft, zodat dat kunstje automatisch kan worden uitgevoerd. Dus de handleiding opgezocht en wat testen uitgevoerd met uitstekende resultaten. Wat ik op de preview zag, zou ik nooit zelf voor elkaar kunnen krijgen in zo’n korte tijd.
Nu niet allemaal te enthousiast worden, trapping is ingewikkelde materie en bedoeld voor vakidioten. Elke drukpers, te bedrukken materiaal en bestand heeft zo z’n eigen specificaties en het aantal instelmogelijkheden van de software is aanzienlijk. Dus overleg, specificeer, controleer, meet en test desnoods, voordat je aan trapping begint. Miscommunicatie wordt anders misregistratie. Aanvullende informatie staat op de webpagina filminfo onder de tab "Trapping", maar neem contact met mij op indien er trapping nodig is.

Even een korte uitleg: overvul, ook wel trapping genoemd, is het breder maken van bepaalde beeldelementen om misregistratie bij het drukken van meerdere kleuren te voorkomen. Misregistratie is het verschijnen van een witte (papier)opening tussen de drukkleuren, waar deze eigenlijk tegen elkaar aan gedrukt hadden moeten worden.

Beste zeefdrukkers,
Hoe gaat het met jullie? Mentaal nog een beetje gezond? Ik vraag het mij oprecht af. Met mij gaat het namelijk niet zo goed en dat is jullie schuld.
Tot voor kort was ik heel gelukkig, ik belichtte mijn filmpjes voor zeefdruk. Meestal in 1 of 2 kleuren, voornamelijk volvlakken. Af en toe een halfoonraster in 1 kleur. Niks bijzonders, ik was een blij en tevreden mens.

Tot op een vrijdagmiddag de telefoon overging. Het was een mogelijke opdrachtgever voor full-colour films voor zeefdruk. Daar had ik niet zoveel ervaring mee, maar hoe moeilijk kan het zijn? Op internet is vast wel wat meer informatie te vinden.
Na telefonisch overleg levert de klant op maandag een RGB-tiff aan, uiteraard met fel groene en oranje tinten die in CMYK niet haalbaar zijn. Dit netjes verteld aan de klant, die bleek gelukkig op de hoogte te zijn met kleurmanagement, dus de eerste hobbel moeiteloos genomen. Vervolgens ben ik mij gaan verdiepen in de zeefdrukmaterie en hoe daarvoor een goede kleurscheiding te maken. Daarmee kwam ik op een hellend vlak terecht en afloop van mijn zoektocht was ik rijp voor het dolhuis. Hieronder mijn verslag in de duistere (onder)wereld die Zeefdruk heet.

Kleurprofielen, altijd een goed startpunt voor offsetdruk, maar helaas niet aanwezig voor zeefdruk. Jawel ISOcoated_v2_300_eci.icc wordt aangeraden, terwijl mijn klant op uncoated gaat drukken. Als offsetdrukker heb ik de keuze uit tientallen profielen, die om de zoveel jaar worden geüpdatet. Voor zeefdruk niks. Er schijnt er eentje in ontwikkeling te zijn, al een jaartje of acht. Google, ons alwetende orakel, bleef angstvallig stil of stuurde mij met niet relevante linkjes verder het zeefdruk-doolhof in.
De zeefdruknorm ”ISO 12647-5”, gaf bij onze oosterburen van het Fogra Forschungsinstitut als zoekresultaat ”Leider wurde kein Suchtreffer gefunden”. Tot zover de Deutsche Grundlichkeit. Dit had een waarschuwing moeten zijn, als de Duitsers het al niet weten…
Dan de klant maar eens gevraagd welke inkt en zeeffijnheid hij ging gebruiken. Misschien dat via zeefdruk-leveranciers informatie te krijgen was. Bekende leverancier gebeld ”goeie vraag, ik heb eigenlijk geen idee”, was het ontnuchterende en eerlijke antwoord. Diverse sites van inktleveranciers bezocht, vragen gesteld via zo’n webformulier en daarna absolute stilte. Of de vraag was te moeilijk of het webformulier wordt niet gelezen, ik vermoed beide.
Heel veel filmpjes op YouTube gekeken van T-shirtdrukkers die gazen gebruiken waar je met een Boeing 747 doorheen kan vliegen. Geen wonder dat je dan niks aan kleurprofielen hebt.
YouTubers die onbekommerd in Photoshop RGB-afbeeldingen omzetten naar CMYK met de instelling die Adobe photoshop standaard heeft ingesteld. En ik maar denken dat kleurmanagment een serieus vak was.
Rasterpunten zijn ook een dingetje. Mijn idee was dat een ronde rasterpunt de standaard was. Blijkt dat er ook hele volksstammen zijn die zweren bij een elliptische rasterpunt. Oké, eerlijke en duidelijke informatie, toch nog wat bijgeleerd. Wel even rekening houden dat je rasterhoeken wat anders worden.
Welke waarde in lijnen per cm of inch geef je het raster mee? Ook een bron van ergernis en vermaak. Heel veel waarden worden doorgegeven zonder die eenheid erbij te vermelden. Of zonder te vermelden welk gaas er wordt gebruikt. Ja het is T80… 80 wat? Of zoiets als Dpi en Lpi, dat is toch hetzelfde?
Blijkt dat je de fijnheid van je gaas moet delen door factor 4 of 5 voor de juiste lpcm of lpi-waarde. Factor 2,5 of 3,75 mogen ook gebruikt worden, dat het maximale verschil dan 200% is, is een te verwaarlozen detail. Waarden hoger dan 65 lpi schijnen geen zin te hebben. Waarom heb ik dan klanten die met 80 lpi prima kunnen werken? Iemand…?
Dan kom je bij de volgende hindernis, onder welke hoek zet je de CMYK kleuren? Enfin na veel lezen kom je daar wel uit. De meest sprekende kleur op 45° of 135°, afhankelijke van wat voor soort rasterpunt je gebruikt en geel altijd op 0°. De rest maakt niet zoveel uit. Nou… niet helemaal, als je 7,5° bij elke kleur optelt, schijnt dat ook goed te werken. Waarom? Niemand die het weet.
Nylon, polyester of metalen gazen met verschillende fijnheden en onder diverse hoeken opgespannen, draaddiktes, houten, kunststof of metalen lijsten, rakels met verschillende hardheden en van materiaalsoorten, allerlei materialen met verschillende structuren die bedrukt kunnen worden met diverse gradaties van inktabsorptie, machinaal of handmatig zeefdrukken, afsprong van de zeef, verschillende inktsoorten, kleurvolgorde van drukken, kijkafstand, zelf rasteren in Photoshop, toonreeksen, toonovergangen, maximale inktdekking, inktdensiteit, under color removal, correctiecurves, grijsbalans, zeefspanning en zelfs discussies of je de zeefdrukrakel, moet duwen of trekken en onder welke hoek dat dan zou moeten. Om nog een beetje emotioneel stabiel te blijven, heb ik mij daar maar niet in verdiept.

Als er een hel bestaat dan moeten de zeefdrukkers daar een aparte afdeling hebben (8e cirkel, ring 8), waar ze elkaar bestoken met obscure zeefdruk-recepturen voor de perfecte afdruk.
En ik… ik heb er even een kijkje mogen nemen.